Reflecties op 25 jaar conflictbemiddeling
Regelmatig denk ik bij mezelf: ‘Tjonge, wat een baan heb ik eigenlijk … altijd maar emotionele mensen aan tafel die ruzie hebben, en altijd veel ‘gedoe’ tussen mensen ….. Wat is in hemelsnaam mijn lot dat ik verzeild ben geraakt in de professionele rol van conflictbemiddelaar?’.
Tijdens mijn rechtenstudie, inmiddels – ja ik schrik er zelf van – 35 jaar geleden, ging ik ‘aan’ op de thematiek van rechtvaardigheid. In mijn ogen stonden de wetten en regelgeving voor deze rechtvaardigheid, die noodzakelijk is om mensen op het moreel goede pad te houden, en waren rechters degenen die deze wetgeving op een uiterst zorgvuldige en rechtvaardige wijze toepasten.
Toen ik eenmaal als advocaat aan het werk ging, zijn er langzamerhand steeds meer breuken en barsten in deze idealistische visie van rechtvaardigheid gekomen. En niet om de wetgeving of rechterlijke macht te bekritiseren (alhoewel ik daar inmiddels ook wel een kritische blik op heb, maar dat is voor een andere blog), maar omdat ik steeds meer ben gaan zien, dat het louter toepassen van wettelijke regels in conflictsituaties geen echte oplossing biedt. Het leidt uitsluitend tot symptoombestrijding. Partijen hebben het te doen met een bindende uitspraak van de rechter, maar daarmee is het onderliggende conflict nog niet opgelost. En dat laatste was waar ik nu juist naar op zoek was: het aanpakken van de bron van het conflict.
Ik zag dat met name in echtscheidingszaken. Als advocaat heb ik honderden ex-partners (mannen en vrouwen) bijgestaan in hun juridische strijd over omgang met hun kinderen, meer of minder alimentatie en andere discussies over de kinderen of financiën. In mijn ogen heeft het merendeel van deze procedures meer schade toegebracht op relationeel niveau tussen de ex-partners én vooral ook hun kinderen dan dat het iets goeds heeft gebracht. Een rechterlijke procedure houdt partijen in de strijd-stand, in een positie van gelijk-ongelijk. In een juridische strijd gaat het uiteindelijk over standpunten en wegen de onderliggende belangen maar mondjesmaat mee.
In de loop van de jaren ben ik als advocaat en sinds ruim 12 jaar als mediator steeds meer gaan zien dat elk conflict tussen mensen zijn oorsprong vindt in een diepere laag. Waarom wordt immers de ene mens getriggerd door een opmerking of bepaald gedrag, terwijl een ander mens daarvoor zijn schouders ophaalt? Het enkele feit dat je getriggerd wordt, geeft een belangrijke boodschap, namelijk: ‘Wat maakt dat ik door die opmerking of door dat gedrag van de ander zo wordt getriggerd? Wat is het ín mij dat aangaat op iets buiten mij?’. Als één van de partijen in conflict daadwerkelijk bereid is om deze vraag aan zichzelf te stellen en te reflecteren op het antwoord, leidt dat meestal direct tot een verandering van de dynamiek van het conflict. De scherpe kantjes van de discussie en de strijd gaan er vanaf. De bron van de meeste conflicten ligt namelijk door de aanname dat de ander iets fout doet en hij/zij dus moet veranderen om te voorkomen dat jij verder wordt gekwetst. Dit verwijten-pad is een doodlopende weg.
In de huidige tijd zien we een steeds sterker polariserende samenleving. Het hebben van een mening of opinie die door goed gebekt te zijn te vuur en te zwaar wordt verdedigd, is meer en meer een deugd. Twijfel is in de communis opinio een teken van zwakte, en toegeven al helemaal. In mijn visie zijn twijfel en het veranderen van opinie juist in de kern sterke kwaliteiten. Het geeft ruimte om eerst te voelen en te reflecteren en vergt vervolgens moed om een daardoor verworven veranderd inzicht aan te nemen.
Omdat de menselijke psyche en de dynamiek die leidt tot conflicten van mensen me nog steeds mateloos boeit, doe ik mijn werk nog steeds met hart en ziel. Daar is wel een missie bijgekomen: ik wil heel graag mijn inzichten over conflictdynamiek en de aanpak van de bron delen met andere conflictprofessionals. Uiteindelijk gaat het om bewustwording dat alles wat van buitenaf komt en een mens van binnen raakt en een emotie oproept, iets zegt over het onbewuste zelf van die mens. Het onbewuste trekt aan de bel en heeft een belangrijke boodschap. Het luisteren naar die boodschap vergt moed en volwassenheid, en zal leiden tot persoonlijke groei én zal als bijkomend effect het (gevoel van) conflict wegnemen.
Deze missie heeft vorm gekregen in het Centrum Holistische Conflicthantering. Mijn ambitie is om vanuit dit platform heel veel scheidingsprofessionals en (aanstaande) ex-partners bewust te maken van de bron van conflict en op een professionele en volwassen wijze om te gaan met onderlinge verschillen en eigen triggers. Dat is uiteindelijk in mijn visie ook de enige weg naar collectieve vrede.
Mariëlle van der Giessen
